Cứu trợ Dăk Pxi – Xuyên rừng phiêu lưu ký
Bai viet cua Ly o:
http://vn.myblog.yahoo.com/ncongly/article?new=1&mid=206Được chị Vân Anh gợi ý đồng hành vào chương trình Cứu trợ cho đồng bào lũ lụt Kontum của nhóm “Những người bạn” -
www.friends4charity.net khi vừa kết thúc chuyến Tây Bắc, cũng là một tâm niệm của mình, rứa là đồng ý ngay. Sau vài cái email ngắn, vài cuộc trao đổi nhanh qua điện thoại, một chương trình “Cứu trợ cho đồng bào lũ lụt Kontum” được hình thành với nhiều tấm lòng hảo tâm đóng góp 45.000.000 VND, 15 thùng mỳ gói, quần áo cũ của nhóm “Những người bạn” và nhiều người khác, với kế hoạch xuyên suốt của chị VA: sáng đi 5 tiếng đến tỉnh KonTum, nhận hàng tại bến xe huyện Dăk Hà, ghé tặng quà tại xã Dăk Pxi khoảng 3 tiếng là có thể về trong ngày, với nhiều bạn đường nhưng đã rơi rụng, cuối cùng chỉ còn lại một mình. Cũng không sao, “dân chơi không sợ mưa rơi” mà … Và ngày 31/10/2009 đã đến. Lên đường!!!
Chuyến xe Đà Nẵng – Kon tum xuất phát lúc 7h00 chạy bon bon hết Đà Nẵng, qua Quảng Nam rồi vào leo đèo Lò Xo để qua địa phận Kontum với đặc phái viên ngồi ghế “buồng lái”, tay lăm le máy ảnh. Khoảng 5km ban đầu, quanh cảnh xung quanh thật nên thơ: đường đèo quanh co, vách đá dựng đứng làm mình nhớ lại chuyến vượt đèo Khâu Phạ, chinh phục đỉnh Ô Quy Hồ cùng nhóm Chim Cò (nhưng thật ra núi rừng Tây nguyên không hùng vỹ bằng dãy Hòang Liên Sơn). Đến khỏang 2/3 của đèo thì những hậu quả của con bão số 9 dần dần hiện ra. Sắc màu xanh dịu đã chuyển sang màu đỏ bầm của những vách taluy sạt lở, của những đống bùn chất đầy hai lên đường. Các bạn thử tưởng tượng xem: bất cứ con cầu nào, hoặc đọan đường nào gần dòng suối thì đều được nhuộm bằng màu đỏ của bùn đất với chiều dày khoảng 1m (theo lời kể của bác tài). Càng lên gần đỉnh thì càng kinh hoàng theo sức mạnh khủng khiếp của nước và gió. Một gốc cây đại thụ bật gốc còn nằm chỏng chơ, một đọan đường đã biến mất theo con nước, người ta đang đào vào vách núi tạo 1 đường giao thông mới, liên tiếp liên tiếp là những góc núi mới đỏ tươi vì lở. Xuống chân đèo Lò Xo thì cơ man nào là gốc cây, thân cây to nhỏ lớn bé chất thành từng đống cao khỏang 3m, trải dài khoảng 2km, là nơi dòng sông đã bớt hung dữ, đánh dạt chúng tấp vào ven bờ. Theo dấu vết của đám bùn rác tấp trên ngọn cây, mực nước khi vào lũ dâng cao hơn 3m so với mặt đường. Hình dung được không, hỡi các bạn?
2h30. Bến xe Đăk Hà hiện trước mặt. Đói bụng. Đảo quanh. Muốn khóc. Cả con đường trong bán kính 300m chẳng có cơm canh mì phở bún cháo gì rọi! Chỉ duy nhất 1 tiệm bán bánh với mấy cái bánh ngọt, 2 cái bánh gatô. Nhìn cái bánh ngọt với nhân dừa, tự hỏi có đau bụng không nếu ăn nó, thôi thì “bụp” 2 cái gatô cho chắc. Cũng ngon! :-)
- Anh ơi, cho em vào UBND xã Dăk Pxi
- Vô đó xa lắm em ơi, 15 km đường đất khó chạy, em vô đó làm gì?
- À, em đi cứu trợ cho bà con ở đó bị bão lụt bla bla……
- Ừ, trong đó bị ảnh hưởng nhiều lắm. Em cho anh 250k.
-
?
- Em kô biết đó thôi, vào đó phải chạy xe hơn 2h lận, tòan đường đất à, nếu có 1m đường nhựa thì anh cho em thêm tiền.
- Có bớt được kô anh?
- Vì em là người đi cứu trợ nên anh lấy giá đó để em đi thôi, không bớt được đâu!
Hic hic, từ Đà Nẵng lên Kontum có 120k, mà từ huyện Đăk Hà đi vào UBND xã Dăk Pxi hết 250k, có bị dụ kô ta? Phải dùng quyền trợ giúp mới được. Sau mấy cuộc điện thọai với chủ tịch xã Dăk Pxi (người mà trước đó nói mình bắt xe ôm đi vào) thì nhận được trả lời: Mặt trận có xe chở hàng cứu trợ vào xã, anh đợi tí có xe đến chở anh luôn. Ôi, thở phào!!!
30 phút sau, mình mới biết lý do anh xe ôm lấy 250k. Ngồi trên Ford 2 cầu mà tưng hơn như cưỡi bò tót, đường tòan là ổ khủng long, đọan thì bụi mù trời, đọan thì lầy quay cả 4 bánh xe. Công nhận anh Sáng, lái xe của Mặt trận huyện Đăk Hà là một tay lái lụa. Xe tưng thì cứ tưng, khách lắc thì cứ lắc, anh cứ chạy băng băng, đánh bên này, lách bên kia cũng thật đã. Hơn 1 tiếng đồng hồ mới đến được UBND xã Đăk Pxi. Hơn 4h30 rồi, kế họach đi về trong ngày đã bị thất bại. Giao lưu thôi!
Đón tiếp mình tại UBND xã Đăk Pxi là anh Thành, chủ tịch xã, là cán bộ trẻ được điều động về xã Đăk Pxi chỉ mới mấy tháng, cùng em kế toán Y Nhân người Rẻ Chiêng (mà sau này mới biết là người Kinh gốc Quảng Bình. Dám xạo mình :-p ). Sau một hồi hỏi thăm xã giao, mình đề cập tới đặc thù của xã, đời sống đồng bào, hậu quả của con bão… và đề cập đến kế hoạch đi thăm và tặng quà ngày mai. Nồng nhiệt tiếp đón và chân thành tư vấn cho mình, anh Thành nói: Nói chung tôi cám ơn và ủng hộ kế họach của các bạn đã nghĩ đến những người dân đang thực sự khốn khổ, sáng mai tôi sẽ chở anh đi thăm tất cả các hộ dân, và tham quan các thành quả của con bão. Áo quần, mì gói cứu trợ thì sẽ được UBND xã Đăk Pxi nhận thay đồng bào và sẽ phân phát cho người dân khi có xe vận chuyển, và khi xã tập trung được một số lượng lớn hàng cứu trợ chứ không đi phân phát lẻ tẻ (Ừ, cũng có lý). Còn phần tiền thì các bạn nên cân nhắc tính hiệu quả của hành động của các bạn. Đặc tính của người dân ở đây là nhậu, nhậu sáng tới chiều, có tiền là họ sẽ nhậu hết chứ không có dùng tiền đó sửa nhà cửa chi cả. Các bạn đừng ngồi ở văn phòng mà vẽ ra một kế hoạch tận nơi rừng núi xa xôi, mà phải đi sâu vào quần chúng để hiệu quả được cao. Tốt nhất là tôi sẽ đại diện người dân đứng ra nhận tiền từ các bạn, và số tiền đó sẽ được xã dần dần chuyển cho dân bằng vật liệu xây dựng, bằng gạo và nhu yếu phẩm. Như vậy sẽ tốt hơn. (Ý, cũng có lý nhưng hơi phân vân… thử bàn với chị VA xem sao). Tính sau đi!
Và buổi tối diễn ra như bao buổi tối khác, có điều khác là mình được gia đình em kế toán mời về dùng cháo gà Tây nguyên, và ngắm trăng trong sân UBND xã. Hơn hai mươi năm mình mới được ngắm trăng sáng vằng vặc như thế, kể từ khi Huế có điện 24/7, từ khi đầu ngõ nhà mình có bóng điện đường. Tối nay trăng tràn khắp nơi, trăng sáng cả sân, trăng đùa ngọn cỏ, trăng lung linh ngọn cây, trăng nghịch ngợm trên sườn núi… Cả không gian toàn là ánh trăng thuần khiết. Bao nhiêu kỷ niệm tuổi thơ tràn về… Nhớ LZM… Điện thoại tám tí… Ngủ nè!
Buổi sáng dậy sớm. 3h đã tỉnh. Lạnh cắt da. Phòng ngủ của UBND xã Đăk Pxi chỉ có 1 cái mùng, 1 cái nệm mỏng. Tăng cường thêm áo. Lạnh tê chân. Tự cứu mình. Lăn tròn 1 vòng quấn cái nệm quanh người như cái kén, co người ngắn hết mức có thể. Vậy là chập chờn đến 5h. Trời cũng sáng hẳn. Quyết định tự đi 1 vòng khảo sát quanh con suối, các hộ dân xung quanh. Và khung cảnh cũng như những nơi vừa đi qua: tòan là bùn với gỗ. Cả bãi khoai mì ven suối biến mất, lô nhô mấy lá mì non vì cả cây bị lấp vùi trong bùn. Mấy cây gỗ đường kính gần cả mét, dài hơn 15m nằm vương vãi khắp nơi. Xem vậy mới có thể hình dung sức mạnh của nước như thế nào. Rải rác quanh đó là nhà vách phên tre, vách đất của dân nhưng đóng cửa kín mít, không một bóng người dù mình đi qua thì chó sủa ì xèo. Hoang vắng đến lạnh người.
Bửa ăn sáng tươm tất với thịt heo luộc, cải luộc, bao tử heo luộc, đậu hủ tươi, tất cả chấm nước mắm gừng, và nước cải luộc làm canh. Với lời dặn “đi rừng phải ăn nhiều” của a.Thành, mình làm luôn 2 bát. Cũng tạm ổn cho bao tử. Làm việc thôi! Khi nghe mình trình bày vẫn giữ nguyên kế họach đã thống nhất của nhóm Những người bạn, và đề nghị a.Thành đi cùng mình thì nhận được trả lời không như mong đợi: Các bạn muốn đưa quà và tiền đến từng hộ dân, đó là mong muốn của các bạn, nhưng nhiệm vụ của UBND xã chỉ chừng đó thôi, việc các bạn muốn nhận hỗ trợ về phương tiện để chở quà đi cứu trợ thì bạn phải liên lạc với Mặt trận tổ quốc huyện điều xe. Hôm qua tôi đề cao hành động giúp đỡ của bạn nên tôi mới phá lệ xin xe chở bạn vào đây, chưa ai được như vậy. Bây giờ tôi chỉ có thể cung cấp cho bạn danh sách các hộ dân bị thiệt hại, rồi chở bạn đến thôn có thiệt hại nhất. Tôi còn phải đi một số nơi để kiểm tra công tác khắc phục hậu quả lũ lụt… Bạn phải đi một mình. À, phải như vậy à? Mình đâu sợ gian nan, đâu thiếu nhiệt tình… Một mình thì một mình!
Gian nan bắt đầu! Hơn 5km đường đèo đất từ UBND xã Đăk Pxi vào thôn Long Đuân là những cảnh tượng hoang tàn như nơi khác nhưng mức độ thiệt hại thì tăng hơn. Nhiều lần phải xuống xe để đi bộ, nhiều lần muốn dừng lại chụp ảnh nhưng ngại phiền anh chủ tịch đang im lặng, căng thẳng lái xe nên phải thôi. Đến thôn Long Đuân thì hơn 9h, nhưng không suôn sẻ như mong đợi. Cả thôn vắng vẻ vì mọi người dân đã đi lễ nhà thờ. Nói thêm chút về lòng mộ đạo của người dân nơi đây: Họ đi lễ từ 4h sáng, đi bộ 5km đường đèo đất mất 2 tiếng đồng hồ mới đến đựơc nhà thờ ngoài xã, làm lễ, về nhà, và đổi phiên cho chồng (vợ) đang giữ nhà cho họ đi lễ tiếp. Và như vậy, khi a.Thành chở mình đến gặp trưởng thôn thì không có. Tạt qua nhà phó thôn, rồi bí thư chi bộ thôn. Cùng một kết quả. Bắt đầu cảm giác thất vọng. Anh chủ tịch cảm thấy nôn nao vì “tôi còn nhiều việc phải làm”, mình bèn câu giờ bằng cách đứng lại bắt chuyện với một số người dân mong tìm lối thoát. Ráng thêm được một lúc thì cứu tinh xuất hiện: trưởng thôn đi lễ về. Kakaka, trời không phụ lòng người! Sau một hồi bàn giao, chia tay anh chủ tịch thì mình đã có xế mới. Nhưng công việc cũng chưa bắt đầu, phải về nhà trưởng thôn để vợ anh ta đi lễ. Sau khi đưa ra danh sách các hộ dân bị thiệt hại trong thôn Long Đuân bàn thảo kế hoạch với trưởng thôn – A Nghiệp: vì chỉ có 15 phần quà (3 triệu đồng và 1 thùng mì tôm) nên ưu tiên cho 7 hộ bị “sập nhà hòan tòan”, 8 phần quà còn lại được đưa đến những hộ khó khăn nhất trong 19 hộ “nhà xiêu vẹo” trong danh sách. Lúc này mới lòi ra vấn đề, và cũng là sự thật thà của người dân tộc. A Nghiệp nhìn bản danh sách rồi suy nghĩ, đắn đo phân tích: Mình đồng ý dắt anh đến 7 hộ “sập nhà hòan tòan” mà thôi, còn mấy hộ kia nếu không tặng hết 19 hộ thì họ sẽ hỏi mình “vì sao nhà nó có mà nhà tao cũng xiêu vẹo sao không có”, mình (A Nghiệp) ở đây bị nó (bà con) hỏi hoài là không chịu được, nó nói nhà nước đưa tiền cho A Nghiệp đủ hết sao A Nghiệp không đưa đủ? Rồi A Nghiệp chia quà phân biệt không công bằng. Rồi có những nhà khổ hơn nhưng không có trong danh sách cũng phân bì với A Nghiệp “sao tao khổ thế này mà mày không nói Nhà nứơc giúp tao”. A Nghiệp khổ lắm! Thế là phải làm thuyết khách bất đắc dĩ: nào là tiền này của tổ chức không phải nhà nước, nào là chỉ có chừng đó quà nên phải lựa chọn những hộ khó khăn nhất trong 19 hộ “nhà xiêu vẹo” trong danh sách, ai khó khăn nhất là mình hỗ trợ thôi, không nhất thiết phải trong danh sách, trong thôn A Nghiệp có ai khó khăn thì cứ chở mình đến, mình xem khổ thế nào thì mình ủng hộ thôi…Mất cả 30 phút bàn luận, A Nghiệp quyết định được 3 hộ trong danh sách “nhà xiêu vẹo”, 2 hộ nghèo khổ nhất thôn và có người bệnh. Tổng cộng là 7+3+2=12 phần quà. Như vậy không có ai trong thôn phàn nàn cả. A Nghiệp cũng mát dạ. Hic hic, muốn bàn với chị VA xem thế nào nhưng “thuê bao của quý khách hiện nay đang bị núi rừng che phủ, xin quý khách vui lòng leo lên đỉnh núi mới có sóng liên lạc”. Thôi thì quyết định theo trưởng thôn cho phù hợp với phong tục, cách sống của họ. Đi tặng quà nào!
Tặng quà cho nhau, theo suy nghĩ của mình là một sự bày tỏ tấm lòng nhau, cả hai đều vui vẻ, thích thú. Nhưng khi đến từng hộ dân tặng quà cho họ thì cảm giác hân hoan đó không tồn tại trong mình nữa. Những cảnh tượng tan hoang, những đống đổ nát, những căn nhà chỉ còn lại mấy lỗ chôn cột làm dấu tích, có căn nhà không còn cả nền khi chủ nhà chỉ ra bờ sông, “mới hôm trước còn nằm ở chổ đó, nay thành dòng sông rồi”, những gương mặt khắc khổ, nhàu nát vì mới vật lộn sống còn với thiên nhiên hung dữ, những căn lều dựng tạm bợ, những đứa trẻ nheo nhóc lê lết trên sân đầy bùn đã làm lòng mình chùng lại. Không nhiều lời cảm ơn hoa mỹ, chỉ có tiếng “cảm ơn” bằng tiếng Việt bập bẹ, rồi “Mo ne hên” (cảm ơn bằng tiếng dân tộc Xê Đăng) lí nhí, mấy ngón tay đen nhẻm run run khi ký nhận, những đôi mắt nhìn rưng rưng, tất cả đều thể hiện một lời cảm ơn sâu sắc đến tấm lòng cao cả của nhóm Những người bạn mà mình hân hạnh được đại diện. Công sức của mình đã được đặt đúng nơi, đúng chốn. Thôn Long Đuân, xã Đăk Pxi, huyện Đăk Hà, tỉnh Kontum là một ký ức khó phai đối với mình. Xin cầu chúc cho những đồng bào miền núi luôn được mùa lúa, mùa sắn, mùa cà phê…, hy vọng những cơn bão dữ sẽ chỉ mang mưa đến cho ruộng lúa nương khoai, mang phù sa cho bãi bắp bên sông, ruộng rau ven suối. Xin cùng hy vọng.
---------
PS: Sẽ còn nhiều hình ảnh về chuyến đi, và nhiều tình huống khi trở về huyện Đăk Hà, bị kẹt 1 đêm ở Kontum, về lại Đà Nẵng trong hi cơn bão Mirinae đang đến… nhưng vì không thời gian nên mình chưa upload đựơc. Các bạn nhớ đón xem. Good day! :-)
